1- İZTAŞIT ENTEGRASYON SİSTEMİ NEDİR?
a. Genel Tanım
İzmir Büyükşehir Belediyemizin 2020-2024 Stratejik Planındaki "Ulaşım Türleri Arasında Birbirinin Hareket Kabiliyetini Kısıtlamayan ve Farklı Seçeneklere İzin Veren Sürdürülebilir Bir Ulaşım Sistemi Oluşturulması" hedefine yönelik "Özel Taşımacıların Belediye Ulaşım Sistemine Entegrasyonu" projesidir. Bu kapsamda; İzmir il sınırları içinde, bireylerin yaşam kalitesinin yükseltilerek asgari standartlara ulaştırılması ve hizmetlere hakkaniyet ölçüleri çerçevesinde erişimin kolaylaştırılmasını sağlamak, tüm ulaşım taleplerini daha rahat yönetebilmek, kamu kaynaklarını etkin ve verimli kullanabilmek hedefleriyle çevre ilçelerimizde hizmet veren bireysel toplu taşımacıların Kamusal ulaşım hizmetine dahil edilmesidir.
İZTAŞIT, il genelinde Büyükşehir denetiminde toplu taşımacılığın mümkün olacağını gösteren bir entegrasyon projesidir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Güzergâh İzin Belgesi (Taşımacılık yapabileceklerini ve güzergâhlarını gösteren ve belli aralıklarla yenilenen belge) ile ilçe genelinde hizmet vermekte olan bireysel taşımacılarla gerçekleştirilmektedir. Bu proje ile yasal düzenlemeler çerçevesinde yerel ölçekte toplu taşımacılık yapanlar desteklenmektedir. İZTAŞIT araçları ESHOT denetimi altında çalışmaktadır.
b. Yasal Dayanak
3030 sayılı yasa ile merkez kentte 11 ilçede verilen toplu ulaşım hizmeti, 5216 sayılı yasa ile önce 21’e çıkmış, 6360 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte ise İzmir Büyükşehir Belediyesi Sınırları İzmir İli mülki sınırlarına genişlemiş olup, Büyükşehir Belediyesi hizmet alanına dahil olan ilçe sayısı 30’a çıkmıştır. 7144 Sayılı Kanun/ Madde 14: 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 7. maddesinin birinci fıkrası (p) bendi ile ikinci fıkrasına sırasıyla aşağıdaki cümleler eklenmiştir:
“Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.”
“Büyükşehir belediyeleri, söz konusu kriterler esas alınarak Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla belirlenen yerlerdeki toplu taşıma hatlarının işletmesinin o bölgede kurulu taşıma birlik veya kooperatiflerden temin edilmesine karar verebilir. Bu durumda ihaleye katılacaklarda ve kullanılacak taşıma araçlarında aranacak şartlar belediyelerce belirlenir.”
Bu kapsamda; "5216 Sayılı Kanun Kapsamında Birlik veya Kooperatiflerden Toplu Ulaşım Hizmeti Alımı" işinin ESHOT tarafından gerçekleştirilmesi ve Toplu Ulaşım Hizmetinin belirlenen bölgede kurulu taşıma birlik veya kooperatiflerden temin edilmesine yönelik onay alınmıştır. İZTAŞIT entegrasyonu Seferihisar, Kiraz ve Menemen İlçelerinde hayata geçirilmiştir.
c. Amaç
Projenin ana amacı, İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırlarına dâhil olan ilçe ve mahallelere kamusal taşımacılığın götürülmesi, kamusal maliyetlerin düşürülmesi, kaynakların etkin ve verimli kullanılmasının sağlanması ve en önemlisi vatandaşlara eşit ulaşım hakkının sunulmasıdır.
d. Projenin yolcularımıza faydaları
Bireysel taşımacıların verdiği toplu taşımacılık hizmetlerinde bir standart olmayıp, her ilçede değişken ücret tarifeleri bulunmaktadır. Ayrıca, mesafe bazlı ve herkesten (engelli, öğrenci, yaşlı, gazi v.b) tam ücret alınmaktadır.
İZTAŞIT Projesi’nde, Elektronik Ücret Toplama Sistemine dahil olunması ile yasal olarak ücretsiz (65 yaş, engelli, şehit yakını, gazi v.b) ve indirimli (öğrenci, öğretmen v.b) taşınma hakkı olan yolcuların ücretsiz ve indirimli taşınması mümkün olmaktadır.
Kent sınırları içerisinde 120 dk. Aktarma (Belli güzergahlarda), Gittiğin Kadar Öde, Halk Taşıt (Belirli saatlerde indirimli yolculuk) gibi çeşitli uygulamalar bulunmaktadır. Vatandaşlar İZTAŞIT ile birlikte söz konusu tarifelerden de yararlanmaktadır.
İzmir Büyükşehir Belediyesinin sunduğu toplu taşıma hizmetinden şehrin uzak ilçeleri ve köyleri eşit şekilde faydalanabilecek ve toplu ulaşım hizmetlerinin adil şekilde sunulması mümkün olmaktadır.
İZTAŞIT Projesi ile araç ve şoför standartları getirilerek toplu ulaşımda kalite artırılacaktır. Sürücülerin kılık kıyafet, araç içi davranışlar gibi çeşitli kurallara uyması gerekmektedir.
İZTAŞIT sistemi ESHOT standartlarında işletime izin verdiği için alçak tabanlı, engelsiz, klimalı ve düşük emisyonlu araçlarla taşımacılık yapılmakta, engelli, yaşlı, hamile, vb. hareket kısıtlılığına sahip kişilerin bağımsız olarak toplu taşıma sistemini kullanmaları sağlanmaktadır.
Bu sistemde durak harici dur-kalklar (kadınlar için akşam belli saatten sonra durak harici inişlere verilen izinler hariç), gereksiz bekleme, ya da rekabet için can ve mal güvenliğini tehdit eden aşırı hız vb. durumları ortadan kalkmakta, toplu ulaşımda kalite artmaktadır.
Araç-güzergâh-saat planlamaları ve denetlenmesi İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Böylelikle, vatandaşlar için güzergâhların ve seferlerin takibi www.eshot.gov.tr üzerinden, şikâyet talep ve önerilerin ise HİM (Hemşehri İletişim Merkezi) üzerinden iletilmesi mümkün olmaktadır. Böylece yolcu memnuniyeti artmaktadır.
e. Projenin Taşımacı Esnafına faydaları
Çevre kent ilçelerinde minibüs esnafının faaliyetini sürdürmesi öncelikli hedefimiz olduğu için yıllardır bölgede hizmet veren bireysel taşımacıların yolcu taşımacılığına devam edecekleri bir sistem kurulmuştur. Böylelikle, çevre kentte bireysel taşımacılarının sunduğu toplu taşıma hizmetinin, güçlendirilip kurumsallaştırılarak ESHOT standartlarında devam etmesi sağlanmaktadır.
ESHOT’un çevre ilçelerden çekilmesiyle tüm yolculuklar için İZTAŞIT araçları kullanılmaya başlanacaktır.
İZTAŞIT’a geçilmesiyle birlikte akaryakıt tek elden temin edilecek olup, garaj sistemine geçilerek, araçlar güvenli bir alanda parklanacaktır. Böylece temizlik ve diğer hizmetlerin tek elden ve sistemli yapılması mümkün olacaktır.
2- Kimler Başvurabilir ve Başvuru Şartları Nelerdir?
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden verilen Güzergah İzin Belgeli taşımacılar (Kooperatif /Şirket/Şahıs ve ihaleler kapsamında alınan M gibi sınırlı sayıda tahditliler (Plakalı Taşımacılar) İZTAŞIT Projesi’ne dahil olmak için başvurabilir.
Bireysel Taşımacılık Entegrasyonunun sağlanabilmesi için bölgede (aynı güzergâhlarda) yer alan taşımacılık kooperatiflerinin birleşmeleri öncelikli şarttır. Bu nedenle aynı güzergâhlarda hizmet veren Bireysel Taşımacıların birleşerek başvurmaları gerekmektedir.
3- Başvuru nereye yapılıyor? İstenen belgeler neler?
Başvuru, İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne yapılabilir.
İZTAŞIT görüşmelerinin ve planlama çalışmalarının hızla başlayabilmesi amacıyla İZTAŞIT Projesi'ne dahil olmak istendiğine dair Kooperatif Genel Kurul Kararı ve dilekçe ile başvurulması gerekmektedir.
4- Bölgede (aynı güzergahlarda) hizmet veren birden fazla kooperatif veya taşımacı var ise (şahıs ve tahditli) İZTAŞIT’a entegrasyon nasıl sağlanacaktır?
Bölgede (aynı güzergâhlarda) birden fazla taşımacılık kooperatifi var ise bunların birleşmeleri öncelikli şarttır. Sözleşme imzalanabilmesi için taşımacıların, mevcut kooperatif altında birleşerek veya yeni bir kooperatif kurarak tek kooperatif haline gelmeleri gerekmektedir.
Herhangi bir kooperatife üye olmayan Bireysel taşımacılar (tahditli ve şahıs) İZTAŞIT Projesi’ne katılmak istiyorlarsa birleşmenin sağlanacağı kooperatife üye olarak sürece dahil olabilirler.
Bir kooperatifin kurulması minimum üç ay içerisinde gerçekleşmektedir. Mevcut bir kooperatif altında birleşme süreci ise 1-2 ay sürdüğü için daha avantajlıdır.
5- Bölgede yer alan tek taşımacı (kooperatif, tahditli, şahıs) varsa ya da birleşme sağlandı ise İZTAŞIT olarak hizmet vermeye ne zaman başlanabilir?
Birleşmenin sağlanması ile önce güzergâh, araç, sefer planlamaları, teknik şartname hazırlığı, maliyet hesaplamaları v.b konuları içeren ön-proje çalışmaları gerçekleşecektir. Çalışmalarla ilgili Kooperatif ile mutabakatın sağlanmasıyla söz konusu Kooperatif ile İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında “Teknik şartname” ve “4734 sayılı kamu ihale kanununun 22. maddesinin (a) bendine istinaden doğrudan temin usulüyle hizmet alımı sözleşmesi” imzalanacak ve İZTAŞIT olarak yolcu taşımacılığı hizmetine başlanacaktır.
6- Birleşen kooperatiflerin hisse oranları nasıl belirlenmektedir?
Aynı bölgede ve aynı güzergâhı paylaşan kooperatifler yolcu sayıları dikkate alınarak aynı çatı altında bir araya gelecektir. Aynı bölgede hizmet veren kooperatifler arasında rekabet ortamının yaşanmaması için ortak gelir havuzu sistemi ile gelir dağılımı adaletli şekilde planlanacaktır. Aynı çatı altında birleşen kooperatifler, hisseleri oranında havuzdan pay alacaktır.
7- Mevcut taşımacılık hakları korunacak mı?
Güzergah İzin Belgeli taşımacılar (Kooperatif / Şirket / Şahıs) ve İhaleler kapsamında alınan M gibi sınırlı sayıda Tahditliler (Plakalı Taşımacılar) İZTAŞIT olarak hizmet vermeye başladıklarında taşımacıların taşımacılık hakları korunacaktır ve taşımacıların belgelerinin iptali söz konusu değildir.
Tahditli araçların plaka hakları ve taşımacılık belgeleri saklı kalmak şartı ile sözleşme sürecince UKOME kararı ile askıya alınmaktadır.
8- Sözleşme süresi ne kadar olacaktır?
İhale Kanunu gereği sözleşme süresi en fazla 3 yıl olmaktadır ve sözleşme bittiğinde yenilenecektir.
9- İlçelerde ESHOT hizmet vermeye devam edecek mi?
ESHOT, İZTAŞIT’a geçen bölgedeki tüm hatlardan çekilerek; Merkez Kent’e, ilçeler arasına, ilçe içine, kırsala olan tüm hatlar sözleşme imzalanan kooperatife bırakılacaktır.
Ayrıca, bölgesel olarak alınacak yeni kararlarda, yeni gelişme alanlarının açılması ve yolcu potansiyelinin artması durumunda açılacak yeni hatların yolcu taşımacılığı da kooperatiflere bırakılacaktır.
10- Bölgede güzergâh, araç sayısı ve tipi, çalışma programı kim tarafından ve nasıl belirlenecektir?
Güzergâh, araç ve sefer planlaması ESHOT tarafından yapılacak ve kooperatiflerle birlikte değerlendirilecektir.
ESHOT ve bireysel taşımacıların hizmet verdiği hatların, mevcut ulaşım alışkanlıklarının devam ettirilmesi amacıyla korunması önceliklidir.
Buna ek olarak; ilçede yaşayan halktan gelen taleplerin değerlendirilmesi, bölgesel kararlar doğrultusunda yeni açılacak hat ihtiyaçları gibi konuların değerlendirilmesi ve Ulaşım Ana Planı’ndan gelen veriler doğrultusunda planlamalar yapılacaktır.
Yapılan planlama neticesinde ihtiyaç duyulan hat güzergâhlarında ve araçların sayılarında değişiklik, UKOME kararı ile belirlenecektir.
11- Hatların idaresi kim tarafından ve nasıl denetlenecek?
Hatlarda hizmet verecek araçların denetim yetkisi ESHOT’a aittir. Sisteme dâhil olan araçlar tüm hatlarda ESHOT Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan plan dâhilinde hizmet verecektir. Belirli garajlardan hizmet verilecek, araçlar hizmet saatleri dışında garajlarında park edeceklerdir.
12- Denetleme nasıl olacak? Herhangi bir cezai yaptırım uygulanacak mı?
Toplu taşıma ile ilgili hususlar, araç kullanımı, kılık kıyafet, araç içi davranışlar gibi çeşitli kurallar yüklenici ve idareci arasında imzalanacak teknik şartnamede detaylıca yer almıştır. Teknik şartnamede bahsedilen ilke ve kurallara riayetsizlik hallerine ilişkin yaptırımlar ESHOT tarafından denetlenip, uygulanacaktır ve ödeme dönemlerinde hakedişlerden kesilecektir.
Denetimler; yerinde denetim ve uzaktan denetim olarak iki ayrı şekilde yürütülmektedir. Yerinde denetim her bölge için ESHOT’un hareket memurları aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Uzaktan denetim ise araç içlerinde yer alan kamera sistemiyle gerçekleştirilmektedir.
Uzaktan denetimlerin sağlıklı yürütülebilmesi için araçlarda şoförü, aracın içini ve yolu gösteren üç ayrı kamera bulunacaktır. Sefere çıktıkları andan itibaren hız limiti, duraklarda bekleme süresi, sözleşme kapsamında belirlenen kurallara uyulup uyulmadığı, HİM üzerinden vatandaşlardan gelen talep, öneri ve şikâyetlerin değerlendirilmesi gibi konularda ESHOT tarafından bilgisayarlar aracılığıyla ses ve görüntülerle anlık olarak uzaktan takip sağlanacaktır.
13- Kendi araçlarımızı kullanabilir miyiz ya da kiralama yapabilir miyiz?
ESHOT standartlarında hizmet verilebilmesi için araçların belli özelliklere (engelli uyumlu, düşük emisyonlu) sahip olması gerekmektedir. Ayrıca, ESHOT bölgeden çekileceği için, bireysel taşımacıların mevcut durumda kullandıkları araç sayısı ve araç tipleri ulaşım talebini karşılamada yetersiz kalabilmektedir.
Dolayısıyla, yapılacak olan planlama çalışması sonrasında alınacak araç sayısı, araç tipi ve model yılı belli olacaktır. Kooperatifin, ESHOT standartlarına uygun ve belirlenen yaş aralığındaki araçlarla hizmet verilmesi mümkündür. Araç kiralaması yapılamaz.
14- Araçlar kimin üzerine olacak?
İZTAŞIT kapsamında çalışacak araçları kooperatif alacaktır. Araçlar, kooperatif üyesi (şahıs) üzerine veya kooperatif öz malı olarak satın alınabilir.
15- Araçlarda aranan standartlar nelerdir?
ESHOT standartlarında hizmet verilebilmesi için araçların belli özelliklere (engelli uyumlu, düşük emisyonlu) sahip olması gerekmektedir.
Kooperatifin ESHOT standartlarına uygun ve belirlenen yaş aralığında araçlarla hizmet vermesi mümkün olmaktadır. İlçe içi araç tipi ESHOT tarafından belirlenen kapasitede ve modelde olacaktır. (Yolculuk sayılarında artışların olması durumunda farklı araçların kullanılması ihtiyacı ESHOT tarafından belirlenecektir.) Araçlar Engelli dostu, klimalı, kamera ve filo takip donanımına sahip olmaktadır ve hizmet standartları yükseltilmektedir.
16- Şoför standartları nelerdir?
Şoför personelde aranılan şartlar ESHOT standartlarında olacaktır. Kılık kıyafet, araç içi davranışlar gibi çeşitli kurallar yüklenici ve idareci arasında imzalanacak şartnamede detaylıca yer almıştır ve kurallara uyulmadığında her bir kural için ayrı ayrı belirlenmiş yaptırımlar uygulanacaktır.
17- Garaj hizmeti kim tarafından sağlanacaktır?
Araçların kapatılacağı garaj alanlarının planlanması ve denetlenmesi İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yapılacaktır.
18- Ücret nasıl toplanacaktır? Bilet gelirleri kimin olacaktır?
Elektronik Ücret Toplama Sistemi’nde İzmir kenti genelinde tek kart (İzmirim Kart) kullanılmaktadır. İzmirim Kart, “şehir kartı projesi” kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin toplu ulaşım başta olmak üzere pek çok hizmetini bünyesinde toplayan bir ödeme kartıdır. İzmirim Kart, metro ve banliyö istasyonları ile vapur iskelelerindeki turnikelerinden geçişlerde ve tüm otobüslere binişlerde kullanılmakta olup, İZTAŞIT araçlarında da kullanılmaktadır.
Elektronik Ücret Toplama Sistemi’nde kent genelinde tek kart kullanılması ile Toplu Taşıma İşletmelerinin binişleri kayıt altına alınarak kullanım kolaylığı sağlanmakta, binişler ölçülebilir olmaktadır. Ayrıca ulaşım planlamasının da daha sağlıklı yapılabilmesi mümkün olmaktadır.
Bu kapsamda İZTAŞIT kapsamında sözleşme imzalanan bölgede tüm araçlar Elektronik Ücret Toplama Sistemi’ne dahil olacaktır ve nakit ücret tahsil edilmeyecektir. Bilet Gelirleri Büyükşehir Belediyesi’ne ait olacaktır.
19- Maliyet analizleri ve km başına ücret nasıl belirlenecektir?
Bölgenin entegrasyon sürecine katılmasıyla, sözleşmede taraf olan kooperatifin İZTAŞIT olarak hizmet verecekleri güzergahların, araçların kapanacağı garaj yerlerinin, hatların kilometrelerinin, araç tiplerinin, araç sayılarının, çalışacak personel sayısının ve çalışma programlarının (saat ve sefer planlamasının yapılması ile) belirlenmesi ile maliyet hesaplamaları yapılmaktadır.
Planlama sürecinin tamamlanmasıyla, çalışma programına göre yapılması planlanan yıllık kilometre hesaplanmaktadır. Ayrıca sözleşmenin imzalanacağı tarihe göre gider kalemleri (zorunlu trafik sigortası, MTV, muayene ve bakım, amortisman, çalışacak şoför personelin sayısı ve SGK bilgileri, akaryakıt ve adBlue giderleri v.b) güncellendiği için km başına birim maliyet son aşamada belli olmaktadır.
20- Banka kredisi çekiminde yardımcı olunuyor mu?
Araç alımları, kredi çekilmesi v.b hususlar sözleşme gereği yükleniciye aittir. Ancak, kredi çekilmesi sürecinde, gerekmesi durumunda, bankalarla gerçekleştirilen bilgilendirme toplantılarına katılım sağlanmaktadır.
21- Yakıtı kim karşılıyor?
Km başına sözleşme fiyatı içine yakıt giderleri de dahil edildiği için yakıt alımları sözleşme gereği yükleniciye aittir.
22- Validatör kim tarafından sağlanacaktır?
Validatörler İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Planlama Dairesi Başkanlığı tarafından temin edilecektir. Yüklenici kooperatiften herhangi bir ücret alınmayacaktır.
23- Hakediş Ödemeleri ne zaman başlayacaktır ve hangi sıklıkla yapılacaktır?
Sözleşme imzalama tarihini takip eden aydan itibaren ayda bir hakediş ödemeleri yapılmaktadır.
24- Fiyat farkı veriliyor mu? Hangi gider kalemlerine fiyat farkı verilmektedir?
Sözleşme imzalama tarihini takip eden aydan itibaren 30 günde bir hakediş ödemelerine fiyat farkı da eklenmektedir. Fiyat farkı, akaryakıt, amortisman ve malzeme veya diğer hizmetler gider kalemlerine verilmektedir.